اینترنت عامل دگرگونی مدل‌های کسب‌وکار

با رواج کاربرد اینترنت، نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار نیز گسترش می‌یابد.
امروزه استفاده از چارچوب‌های قدیمی و کاربرد مدل‌های کسب‌وکار تجربی کافی به‌نظر نمی‌رسد. به منظور بهره‌مندی از فرصت‌های نوین نظیر تکنولوژی ابری، شرکت‌های امروزی نیاز به تجدید نظر در سیاست‌های کسب ارزش و ارزش‌آفرینی را بیشتر احساس می‌کنند.
ارزش‌آفرینی که شامل فعالیت‌های عملیاتی ایجادکننده ارزش برای سازمان است و تمایل مشتری برای پرداخت پول جهت خرید محصولات را افزایش می‌دهد، هسته مرکزی هر مدل کسب‌وکاری محسوب می‌شود. در سازمان‌های تولیدی قدیمی ارزش‌آفرینی به معنای شناسایی پایدار نیازهای مشتری و ارائه راه‌حل‌های مهندسی شده مناسب تلقی می‌شد. رقابت معمولا در قالب ارائه ویژگی‌های جدید در مقابله با ویژگی‌های ارائه شده رقیب برای محصولاتش است. رواج چنین شرایطی در نهایت منجر به رقابت بر سر قیمت می‌شد، زمانی که محصول دیگر کهنه شده بود. این طرز رقابت هنوز هم پس از سال‌ها رایج است و هر یک از ما می‌توانیم در فروشگاه‌های محلی محیط اطراف خود نمونه‌هایی از آن را مشاهده کنیم.
در دنیای ارتباطات، امروزه شرایط به کلی دگرگون شده است. به لطف تحولات سریع، ویژگی‌ها و کارآیی‌های جدیدی در اختیار مشتریان قرار داده می‌شود. توانایی بررسی محصولات در چرخه مصرف مصرف‌کننده امکان واکنش به رفتار مصرف‌کننده را فراهم کرده است. البته در چنین شرایطی محصولات به راحتی می‌توانند با محصولات دیگر پیوند داشته باشند و به تجزیه و تحلیل‌های پیشرفته، پیش‌بینی‌های موثر و رضایت بیشتر مشتری بینجامند.همچنین طیف وسیعی از محصولات و خدماتی که به گروه‌های مختلف مشتریان ارائه می‌شود، فرصت جدیدی را برای خلق ارزش‌ از طریق تکنولوژی به نام اینترنت پیش رو دارند.
آلبرت شام، مدیر UX Design در شرکت مایکروسافت اشاره می‌کند که «مدل‌های کسب‌وکار در حال ارائه تجارب جدیدی از ارزش‌آفرینی هستند. با وجود اینترنت و ابزارها و برنامه‌های کاربردی متصل به آن، شما به‌راحتی می‌توانید تشخیص دهید مشتری چه نظری پیرامون تجربه اخیر تعامل با سازمان‌تان دارد (از فرآیند ورود به فروشگاه گرفته تا خرید و مصرف هر محصولی). به این ترتیب می‌توانید در شناسایی روش‌های بهبود خدمات و بازآفرینی تجارب آنان با موفقیت قدم بردارید.

پنجره واحد تجارت فرامرزی در ایران و جهان Single Window

---

یکی از عوامل کلیدی موفقیت در استقرار پنجره واحد تجاری، وجود عزم و اراده سیاسی و هدایت برنامه ریزی شده فعالیت های لازم در این مسیر از سوی دولت است که طی یکسال اخیر این امر در پیشرفت موضوع بسیار تاثیرگذار بوده است.

---

به دنبال برنامه ریزی دولت و گمرک ایران برای اجرای پنجره واحد تجاری، جهت سهولت امور صادرات و واردات و دسترسی ساده تر، کم هزینه تر و سریع تر بازرگانان به سازمان های مختلف مرتبط با امر تجارت، از جمله کشتیرانی، استاندارد، دریانوردی، و... و افزایش سرعت ترخیص کالا و همچنین کاهش موانع تجاری و ایستگاه های بازرسی و... خوشبختانه علاوه بر افزایش سرعت ترخیص کالا، کاهش انباشت کالا در نقاط مرزی و قبل از درب خروج گمرک و... میزان تجارت کشور افزایش قابل توجهی یافته و به خصوص به صادرات کشور، تامین نیاز واحدهای تولیدی و نیاز مردم در بازار کالا کمک زیادی کرده است.
 

بر این اساس، برای بررسی ابعاد موضوع "پنجره واحد تجارت فرامرزی در ایران و جهان  Single Window"  مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران، با کمک آقای علی بعیدی مفردنیا و جمعی از پژوهشگران گمرک ایران، در سال 93، پژوهشی دانشگاهی با توجه به تجربه سایر کشورها در امر پنجره واحد را در پژوهشکده سامانه های هوشمند کاربردی دانشگاه تهران انجام داده اند که خلاصه ای از این تحقیق را جهت اطلاع بازرگانان و علاقه مندان به مسائل گمرکی و تجاری کشور، منتشر می کنیم. امید است سایر پژوهشگران و مدیران و کارشناسان گمرکی، ما را در پربارتر نمودن مباحث علمی و اقتصادی در امر توسعه تجارت یاری دهند.

در پژوهش  مسعود کرباسیان و علی بعیدی مفردنیا و پژوهشگران دیگر تاکید شده است: یکی از عوامل کلیدی موفقیت در استقرار پنجره واحد تجاری، وجود عزم و اراده سیاسی و هدایت برنامه ریزی شده فعالیت های لازم در این مسیر از سوی دولت است که طی یکسال اخیر این امر در پیشرفت موضوع بسیار تاثیرگذار بوده است.

در نتیجه گیری این پژوهش آمده است: در گذشته فرآیندهای ترانزیت، صادرات و واردات در کشور ما بسیار طولانی بوده است و تکمیل اسناد تسلیمی تکراری به گمرک در فرم های مختلف دستگاه های مسئول مانند وزارت بازرگانی، بنادر و دریانوردی، کشتیرانی، موسسه استاندارد، پایانه های مرزی و راه آهن، علاوه بر وقتگیر بودن و هدر دادن زمان، هزینه زیادی را به اقتصاد و  تجارت کشور تحمیل کرده است.

در این میان، یکی از بهترین رویکردهای ممکن برای حل چنین مشکلی، استقرار یک پنجره واحد در گمرک است که در چارچوب آن، تجار بتوانند اطلاعات مرتبط تجاری و یا اسناد مورد نیاز را، تنها یکبار و از طریق درگاه واحد ارائه کنند.

هر چند اجرای پروژه پنجره واحد تجاری به صورت کامل با توجه مشکلاتی نظیر ناهماهنگی موجود بین دستگاه های مختلف دولتی، تعدد گمرک ها، عدم ارتباط و تعامل مثبت بین دستگاه های مستقر در مبادی رسمی، فقدان آموزش کافی عوامل اجرایی، نبود زیرساخت های ارتباطی و الکترونیک در برخی مبادی مرزی و تعدد دستگاه های مجوز دهنده و تاثیرگذار در فرآیند ترخیص کالا، به راحتی امکانپذیر نیست، اما درحال حاضر با بهره گیری از سامانه ای هوشمند و ابلاغ مصوبه هیات محترم وزیران، "گمرک جمهوری اسلامی ایران با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط مکلفند ظرف یک سال به نهایی سازی و استقرار پنجره واحد تجاری فرامرزی در گمرک اقدام نماید[11]"، بهره گیری از ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در بنادر، پایانه های مرزی، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و با توجه به امکان تجمیع همه نهادها و سازمان های مسئول در فرایندهای ترانزیت، واردات و صادرات در این قبیل مبادی و برقراری ارتباط لازم بین آنها، پروژه پنجره واحد تجاری را به صورت پایلوت  اجرایی گردید.

در این راه بهره گیری از تجربه موفق اجرای طرح پنجره واحد تجاری در گمرکات کشورهایی نظیر آلمان و سنگاپور، میتواند الگوی مناسبی برای پیاده سازینهائی و موفق این پروژه در سطح کشور باشد. البته باید توجه داشت که اگرچه بسیاری از فعالیت های تجاری و بازرگانی در سطح بین المللی مشترک هستند، اما کشورمان از همچون سایر کشورها، برای خود یک سلسلسه الزامات و شرایط منحصر به فرد و بومی دارد که در پیاده سازی این رویکرد باید به آنها توجه ویژه داشت. از دیگر نکاتی که در اجرای نهائی پنجره واحد می بایست مورد توجه قرار بگیرد، نحوه رویارویی با مقاومتی است که احتمالا از سوی برخی عوامل اجرایی در سطوح عملیاتی در جریان تغییرات قابل پیشبینی در محیط نهادینه شده تجاری سنتی و در نتیجه اجرای این برنامه بروز خواهد کرد.

در بخش چکیده این پژوهش آمده است:

در دنیای پر شتاب امروز، عامل سرعت در انجام مکاتبات، مبادله اسناد و اطلاعات وکاهش مدت زمان تشریفات گمرکی همراه با تضمین امنیت و اعمال مقررات، نقش تعیین کننده ای در توفیق تجارت بویژه در عرصه بین المللی ایفا میکند.

 از آنجا که فرایندهای صادرات و واردات، اغلب مستلزم مبادله اطلاعات و اسناد بین گمرک و سازمانهای مختلف است که هرکدام از آن سازمانها نیز به نوبه خود، رویه های کاری و فرم های خاصی دارند، در این شرایط، نبود مکانیزم های روانساز و تسهیل کننده، میتواند علاوه بر ایجاد خلل در اعمال قانون توسط گمرک به عنوان مانعی در مسیر توسعه تجارت، بویژه در صحنه بین المللی عمل کند و فرصت های بیشماری را از دسترس بخش اقتصادی و  تجاری کشور خارج سازد.

در این میان، یکی از بهترین رویکردهای ممکن برای حل چنین مشکلی، استقرار پنجره واحد(Single Window) در گمرک است. می توان با بهره گیری از ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در کشور و با هماهنگ نمودن اقدامات سازمانهای مسئول در فرایند صادرات و واردات در مبادی ورودی و برقراری ارتباط لازم بین آنها با گمرک، بعنوان نهادی حاکمیتی که مسئول اعمال مقررات حوزه تجارت خارجی است، پروژه پنجره واحد تجاری را به صورت منسجم و با برنامه ریزی زمانبندی شده اجرایی کرد [1].

توجه دولت جمهوری اسلامی ایران و ابلاغ مصوبه هیات محترم وزیران در این خصوص[11]، سبب گردیده است تا گمرک ج.ا.ا. اقدامات عاجلی را برای بهره برداری سریع از این ابزار مهم به انجام رساند.

بعد از مستندسازی تجارب سایر کشورها در خصوص پیاده سازی پنجره واحد تجاری توسط مرکز تسهیل تجاری و تجارت الکترونیکی سازمان ملل سیفکت، استقرار این مهم به عنوان یکی از توصیه های  UN/CEFACTمورد توجه جدی گمرکات قرار گرفته است.

 با توجه به ابعاد گسترده و مزایای انکار ناپذیر پنجره واحد تجاری، در جهت رسیدن به تسهیل همراه با امنیت، در این مطالعه ضمن بررسی تجارب کشورها و سازمانهای منطقه ای تلاش شده است نقشه راهی جهت استقرار نهائی پنجره واحد تجاری ارائه شود.

 نقشه راه ارائه شده در این پروژه با چشم انداز بهبود فرآیندهای ترانزیت، صادرات و واردات کشور پیشنهاد شده است.

ضرورت توسعه کسب و کار خانگی

کسب و کار خانگی یکی از جذابترین انواع کسب و کار است که فعالیتی اقتصادی است که در محل سکونت شخصی و با کمک امکانات منزل راه‌اندازی می‌شود. استفاده از فضا و منابع ارزان منزل ،هزینه‌ی راه‌اندازی آن را پایین می آورد. همچنین ریسک کمتر و ساعات کاری اختیاری، از مزایای این نوع کسب و کار بشمار می آید. 

کسب و کار خانگی در خانه شکل می‌گیرد و انعطاف بیشتری به زندگی می‌دهد. فرد کنترل بهتری می‌تواند بر روی کسب و کار خود داشته باشد. در صورتی که کسب و کار خانگی داشته باشید دیگر نباید نگران تردد و ترافیک و اتلاف وقت روزانه باشید. نیاز نیست روزانه با ده ها فرد دیگر سر و کله بزنید و دچار خستگی ذهنی و فکری شوید. زمان بیشتری را به همسر و فرزندانتان اختصاص می‌دهید، از ویژگی‌های جالب این نوع کسب و کار که در سایر انواع کسب و کار کمتر دیده می‌شود، آموزش کودکان است، فرزندانتان در کنار شما الفبای کسب و کار ، رقابت و مدیریت را می‌آموزند.

از آنجایی که این نوع کسب و کارها از امکانات منزل بهره می‌گیرند در صورت بروز رکودهای اقتصادی بیشتر دوام می‌آورند و شانس موفّقیت این نوع کسب و کار بسیار بالاست. برای راه‌اندازی کسب و کار خانگی معمولاً نیاز به مجوز نیست. ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینه‌های مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه و رفت و آمد ،استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و ایجاد زمینه‌های کار خانوادگی و امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد شاگردی بین اعضای خانواده از مزایای اصلی این نوع کسب و کار است.

چگونه می‌توان فرهنگ نوآوری را در شرکت‌ها جا انداخت؟

شرکتی که نوآوری نکند، دیر یا زود به دست رقبایش از بازار بیرون رانده شده و چاره‌ای جز شکست نخواهد داشت. شرکتی هم که بخواهد در مسیر نوآوری گام بردارد، باید تغییراتی در سازمان، فرآیندها و رویه‌های کاری خود اعمال کند. علم مدیریت نوآوری به کمک این شرکت‌های نوآور می‌آید تا گام‌های خود را با اطمینان و شانس موفقیت بیشتر بردارند. اما حرکت شرکت‌ها به سوی نوآوری دارای ابعاد فرهنگی نیز هست که باید هم‌زمان مورد توجه قرار گیرند. ایجاد و جاانداختن فرهنگ نوآوری در میان کارکنان، بخش مهمی از این فرآیند گذار است. اگر شما هم می‌خواهید شرکت خود را به سوی نوآوری سوق دهید و با این سلاح قدرتمند در بازارهای ایران و سپس دیگر کشورها نفوذ کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که در کنار تغییر سازمان، فرآیندها و رویه‌ها، به نکات زیر برای جاانداختن فرهنگ نوآوری نیز توجه نمایید:

 

 کارکنان‌تان را توانمند کنید.

نوآوری با کارکنان مقلد و ناتوان شدنی نیست. مراقب باشید که وارد جزییات کار کارکنا‌ن‌تان و شیوه انجام جزییات کارها توسط آنها نشوید. فراموش نکنید که قرار نیست همه نوآوری‌های شرکت را شما انجام دهید. این کار شدنی نیست. در عوض کارکنان‌تان را آنچنان توانمند کنید که کارشان را به بهترین شکل انجام دهند. اهداف مشترک تعریف کنید، مسئولیت کارکنان در قبال تحقق آن اهداف را مشخص کرده و سپس آنها را در انجام کارها آزاد بگذارید. 

 

من بارها این نکته را در فضای کاری اطرافم آزموده‌ام و همیشه از نتیجه راضی بوده‌ام. دادن آزادی عمل به کارکنان خلاق، علاوه بر افزایش شانس نوآوری در کارها، رضایت شغلی آنها را نیز به شدت افزایش خواهد داد. رعایت این امر در مورد پژوهشگران و کارکنان دانشی بسیار مهم‌تر است. متاسفانه نظام آموزشی و تحصیلات تکمیلی در ایران همچنان به گونه‌است که جسارت تغییر و نوآوری را در جوانان تضعیف می‌کند. به همین علت، زحمت شرکت‌های ایرانی در بازگرداندن این جسارت به کارکنان‌شان نسبت به دیگر کشورها بیشتر است. اما شرکت‌هایی که قصد نوآوری دارند، گریزی از این کار ندارند. نتیجه این توانمندسازی شما را شگفت‌زده خواهد کرد.