نوع شناسی مدل های کارآفرینی

انواع مدلهای کارآفرینی

تلاش محققین در ارائه مدلهای کارآفرینی با توجه به جنبه های رویکرد رفتاری و رویکرد ویژگیها و تعاریف کارآفرینی انجام می گردد.در واقع می توان دو دسته مدل راار ائه نمود:

1. مدل های  محتوایی؛
2. مدل های فرآیندی.

 

-1 مدلهای محتوائی:

هدف محققین در رویکرد ویژگیها و مدلهای محتوائی،یافتن یک چارچوب روانشناسانه و ارائه تعریف کارآفرینی بر مبنای یک سری ویژگیهای فردی بوده است که با توجه به محدودیت تحقیقات در پرداختن و اظهار نظر قطعی راجع به این ویژگیهای فردی،ارائه مدل محتوائی فراگیر همواره راکد مانده است.بر این اساس محققین به جای پرداختن به رویکرد ویژگیها،به رویکرد رفتاری و مدلهای فرآیندی و چند بعدی روی آورده اند.)تراپمن و مورنینگ استار، 1989 ،ص 37 (

 

-2 مدلهای فرآیندی:

مدلهای فرآیندی شامل دو دسته اصلی از مدلها می باشندکه در ادامه تحت بررسی قرار خواهند گرفت:

الف( فرآیند رویدادی

ب( فرآیند چند بعدی

ج( فرآیند سیستمی

الف(فرآیند رویدادی:

در این دیدگاه ،کارآفرینی فرآیندی است که در آن فرد کلیه فعالیتهای کارآفرینانه را برنامه ریزی،اجرا و کنترل می نماید.

در این بین مفاهیمی وجود دارد که بر هر رویداد در فرآیند کارآفرینانه تاثیر می گذارند.طرفداران این دیدگاه معتقدند که بروز برخی عوامل محیطی و تاثیر آن بر فرد،نقش بسیار تعیین کننده ای در تصمیم وی به کارآفرین شدن دارد.در ادامه به بررسی مهم ترین دیدگاهها پرداخته می شود.)کوراتکو و هاجتس، 1989 ،ص 24 ( از جمله این مدل ها می توان به مدلهای زیر اشاره نمود.

 

-1 مدل رویدادی آلبرت شاپیرو(1975)

آلبرت شاپیرو استاد دانشگاه ایالت اوهایو پیشنهاد داد که بیش از آن که بر فرد کارآفرینی تمرکز صورت گیرد،باید به رویداد کارآفرینی توجه نشان داد.چرا که چنین دیدگاهی کلیه مشکلات مربوط به تعاریف کارآفرین را کنار می گذارد.در این زمینه او بیان می دارد که"رویداد کارآفرینی" در بر گیرنده موارد زیر است:

 

•ابتکار: یک فرد یا گروه ابتکاری را انجام می دهد.

•سازمان: منابع لازم در جهت برآورده کردن یک سری اهداف که به شکل سازمانی ترکیب می شوند.

•مدیریت اجرائی: کسانی که راس کار را در دست دارند ومدیریت سازمان را بر عهده می گیرند.

•استقلال نسبی: مبتکران به آزادی نسبی برای تخصیص منابع نیاز دارند.

•مخاطره پذیری: مدیران و مبتکران در موفقیت و یا عدم موفقیت سازمان سهیم هستند.

 

-2 مدل رویدادی فرای(1993)

از نظر فرای سه عامل در انگیزه کارآفرینی برای تاسیس یک شرکت نوپا دخالت دارند.این سه عامل عبارتند ازمتغیرهای مقدم یا پیشینه،متغیرهای تسریع کننده یا حرکت دهنده و متغیرهای توانبخش.هر سه گروه از متغیرها به عنوان نیروهای انگیزشی در تصمیم گیری کارآفرین دخالت دارند.

 

-3 مدل رویدادی ویلیام بای گریو(1994)

از نظر وی عوامل مهم در رخداد کارآفرینی عوامل شخصی،روانی محیطی می باشند.اینها عواملی هستند که باعث تولد یک موسسه جدید می شوند.یک شخص،فکرنو برای ایجاد تشکیلات اقتصادی جدید رایا از طریق تحقیقات دقیق و یا به طور تصادفی بدست می آورد.تصمیم گیری یا عدم تصمیم گیری برای پیگیری آن فکر به عواملی همچون زمینه های شغلی،خانواده،دوستان،الگوی نقش،وضعیت اقتصاد و قابل دسترس بودن منابع بستگی دارد.

 

ب(فرآیند چند بعدی

در این دیدگاه،کارآفرینی یک چارچوب چند بعدی وپیچیده می باشد که کلیه عوامل شامل فرد کارآفرینی و ویژگیهای او،مهارتها و سبکهای مدیریتی او،فرهنگ،استراتژی،ساختار،نظام وسازمان را در بر می گیرد. از جمله مدلهای ارائه شده در این مورد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

 

-1 مدل فرآیندی جفری تیمونز و دیگران(1985)

وی در مدل خود،محیط،ویژگیهای شخصیتی،انگیزه ها،رفتار،اهداف و نتایج را در نظر می گیرد و بر توانائی سرمایه گذاری در فرصتها تکیه می نماید.همچنین کارآفرین را فردی می پندارد که دارای مهارتهای چند گانه است.

 

-2 مدل چند بعدی ویلیام گارتنر(1985)

وی چهار عنصر فرد،محیط،سازمان و فرآیند را در ایجاد یک شرکت موثر دخیل می داند و آنها را به ترتیب ذیل با یکدیگر مرتبط می کند)گارتنر، 1985 ،ص 696 (

 

-3 مدل فرآیندی چل و هاورس(1988)

چل و هاورس یکی از جامع ترین مدلهای کارآفرینی را در سال 1988 ارائه نموده اند. این مدل شامل ویژگیهای شخصیتی و عنصر شناختی می باشدوهمچنین بر قدرت سرمایه گذاری در فرصتها که مخالف تجهیز منابع می باشد نیز تاکید دارد.در این مدل کارآفرین موفق فردی پنداشته می شود که مهارتهای مختلفی همچون تشکیل تیم های کاری و انجام کار با کمک دیگران را داشته باشد.

 

-4 مدل فرآیندی استیونسون و دیگران(1989)

در این مدل کارآفرینی عبارت است ازایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره گیری از فرصتها،که شمامل مفاهیم زیر است:

• ارزیابی فرصت
• پرورش مفهوم کسب و کار
• ارزیابی منابع لازم
• دستیابی به منابع لازم
• اداره و بهره برداری از فعالیت اقتصادی

 

-5 مدل یکپارچه کارآفرینی نیاوالی و فوگل(1994)

این دو محقق ضمن مطالعات خود چهار عنصر اصلی محیطی را معرفی نموده اند که تاثیر تقویت کننده یا تضعیف کننده زیادی بر فرآیند ایجاد شرکتهای نوپا دارند.این چهار عامل عبارتند از:

1.  رویکردها و سیاستهای دولت
2. شرایط اقتصادی و اجتماعی
3. مهارتهای شغلی و کارآفرینی
4. حمایتهای مالی و غیر مالی

 

ج(فرآیند سیستمی:

مدل های ارائه شده متناسب با فرآیند سیستمی،بر خلاف مدل های ارائه شده از سوی محققین دیگر همچون شاپیرو) 1975 (،بای گریو) 1994 (،فرای) 1993 (،گارتنر) 1985 (،کوراتکو) 1994 (،نیاولی و فوگل) 1994 (،استیونسون) 1989 (،چل و هاورس) 1988 (و تیمونز) 1985 ( به کارآفرینی به صورت یک فرآیند سیستمی نگریسته،که دارای یک سری ورودی)عوامل فردی،سازمانی و محیطی(،فرآیند پردازش)شکل گیری تفکر،تدوین برنامه فعالیت و اجرای ایده(و خروجی)رشد،تغییر و نوآوری(می باشد.در راستای این توضیح دو مدل در زمینه کارآفرینی سازمانی و کارآفرینی مستقل ارائه شده است.

 

•ورودی ها:

• توانائیهای فردی
• عوامل سازمانی
• عوامل محیطی

وجود و تعامل این سه دسته از عوامل همراه با یک عامل و واقعه سرعت زا و ناگهانی سبب ورود فرد به فرآیند کارآفرینی می شود.طبق تحقیقات از جمله عوامل سرعت زا و ناگهانی می توان به از دست دادن شغل،ابداع یا شکل گیری یک اندیشه یا پیشنهاد شراکت)فرای، 1993 (،مهاجرت،بحرانهای میانسالی،خروج از نظام وظیفه،مدرسه و زندان،توهین و تحقیر،عصبانیت،خستگی )شاپیرو، 1975 (،و نارضایتی شغلی)بروکهاوس، 1980 (در سطح کارآفرینی مستقل و بحرانهای مالی و تولیدی،تغییرات شدید محیط اقتصادی در سطح کارآفرینی سازمانی)فوگل و نیاوالی، 1993 ( اشاره نمود.

 

•فرایند پردازش:

سه مرحله اصلی دراین فرآیند در نظر گرفته شده است این سه مرحله عبارتند از:

1. شکل گیری تفکر کارآفرینی
2. شناسائی و ارزیابی فرص ت
3. تصمیم به اقدام کارآفرینانه

 

خروجی ها)موفقیت(

خروجی این فرآیند همان چیزی است که آن را موفقیت می نامند.موفقیت در کارآفرینی مستقل همان ایجاد یا تاسیس یک فعالیت جدید می باشد.در بعد کارآفرینی سازمانی،ایجاد ابعاد دیگری مثل تغییرات و ایجاد توانائی های بازاریابی،فنی و تولیدی و نیروی انسانی )واحد تحقیق و توسعه، طراحی و مهندسی، رقابت با شرکتهای داخلی و خارجی، جایگزینی ماشین آلات، توانائی علمی و بهبود ترکیب نیروی انسانی(را نیز در بر می گیرد. ضمن آنکه موفقیت در کارآفرینی سازمان را تحت دو سر فصل اساسی نوآوری و رشد بررسی می نمایند.

شومپیتر نوآوری را در پنج بعد مشاهده و ارزیابی کرده است:

1. نوآوری در محصول
2. نوآوری در روش و فرآیند تولید
3. نوآوری در توزیع و فروش
4. نوآوری در استراتژی موسسه تولیدی
5. نوآوری در ساختار

 

در خصوص معیار رشدبیشتربیشتر به دستیابی موفقیتهای مالی و شاخص های کمی عملکردی توجه شده ااست.از جمله این شاخصها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• متوسط افزایش میزان تولید
• متوسط افزایش سود
• متوسط افزایش رفاه کارکنان
• متوسط افزایش صادرات
• متوسط افزایش سرمایه گذاری
• متوسط افزایش فروش