نوبل ۱۱۲ ساله؛ از مردگانی که جایزه گرفتند تا زنده هایی که خودداری کردند
با آغاز هفته نوبل از روز دوشنبه و اعلام جوایز بخش پزشکی ، فیزیک و شیمی طی سه روز گذشته، تاریخچه ۱۱۲ ساله جایزه نوبل با نگاهی به برندگان متوفی، برندگان دوگانه و مشهورترین افرادی که از دریافت جایزه نوبل خودداری کردند، خواندنی خواهد بود.
هنگامی که آلفرد نوبل، مخترع سوئدی ثروت خود را در وصیتنامه ای برای استفاده در ساخت بنیاد جایزه نوبل وقف کرد، بستگانش بسیار عصبانی شده و حتی تلاش کردند تصمیم او را در دادگاه مورد مجادله قرار دهند اما با این حال، پنج سال پس از مرگ این دانشمند بود که اولین جایزه نوبل اهدا شد.
اعلام اسامی برندگان جایزه نوبل در بخش های مختلف ، امسال از روز دوشنبه ۷ اکتبر (۱۵ مهر) آغاز شده و تا دوشنبه ۱۴ اکتبر (۲۲ مهر) اعلام خواهد شد که شامل جوایزی در گروههای پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات، صلح و اقتصاد است و تاریخچه غنی آنها به سال ۱۹۰۱ بر می گردد.
مرده هایی که جایزه گرفتند!
رسما هیچ فرد مرده ای نمی تواند برای جایزه نوبل نامزد شود. اما داگ هامارسکجولد سوئدی که در سال ۱۹۶۱ جایزه نوبل صلح را بدست آورد و اریک اکسل کارلفلدت که در سال ۱۹۳۱ موفق به دریافت این جایزه شد، پس از مرگشان این اعتبار را دریافت کردند چرا که هر دو پس از ثبت نام و پیش از اعلام برندگان فوت کرده بودند.
این کار در سال ۱۹۷۴ ممنوع شد و تنها در سال ۲۰۱۱ بود که این قانون شکسته شد. در آن سال زمانی که کمیته جایزه نوبل رالف اشتاینمن را برنده جایزه نوبل پزشکی اعلام کرد، نمی دانست که وی سه روز قبل درگذشته بود. در این مورد، کمیته، یک استثناء قائل شد و وارثان اشتاینمن بجای وی جایزه را دریافت کردند.
کسانی که دو بار جایزه نوبل گرفتند
تا کنون چهار دانشمند توانسته اند دو بار جایزه نوبل دریافت کنند. جان باردین از آمریکا دوبار جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد که یکبار برای کشف اثر ترانزیستور در سال ۱۹۵۶ و برای بار دوم در سال ۱۹۷۲ برای نظریه اش در مورد ابررسانایی بود.
فردریک سانجر، شیمیدان انگلیسی نیز دو بار مفتخر به دریافت جایزه شد که یکی در سال ۱۹۵۸ برای کشف ساختار انسولین و دیگری در سال ۱۹۸۰ برای کشف شیوه تعیین توالی مولکولهای دی ان ای بود.
لینوس پاولینگ، شیمیدان آمریکایی توانست ترکیب غیرمنتظره ای از جوایز را بدست بیاورد. وی در سال ۱۹۵۴ جایزه نوبل شیمی را بدست آورده و در سال ۱۹۶۲ برای مخالفت سرسختانه اش با آزمایش سلاحهای هسته ای توانست جایزه نوبل صلح را دریافت کند.
زنانی که کمتر دیده شدند
ماری کوری شاید یکی از مشهورترین زنانی است که موفق به دریافت جایزه نوبل شده است. وی نیز توانست دو جایزه نوبل را بدست بیاورد که اولی در حوزه فیزیک برای پژوهشی در زمینه رادیواکتیویته در سال ۱۹۰۳ و دومی در حوزه شیمی برای کشف عناصر شیمیایی پلونیوم و رادیوم بودند.
تاکنون جایزه نوبل تنها ۴۴ بار به زنان اهدا شده است. در سه گروه علمی، این عدد به ۱۶ یا کمتر از پنج درصد تقلیل یافته است. دو دانشمند زن موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک و چهار دانشمند زن موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شدند. در حوزه پزشکی، ۱۰ دانشمند زن توانسته اند جایزه دریافت کنند.
زنده هایی که از گرفتن جایزه خودداری کردند!
تا به امروز، یک برنده نوبل صلح و یک برنده نوبل ادبیات جایزه خود را نپذیرفته اند. لی دوس تو در سال ۱۹۷۳ از دریافت جایزه نوبل صلح خود به دلیل شرایط موجود در ویتنام امتناع کرد، در حالیکه ژان پل سارتر که در سال ۱۹۶۴ برنده جایزه نوبل ادبیات به دلیل اینکه همه افتخارات عمومی را رد می کرد، حاضر به دریافت جایزه نوبل خود نشد.
در گروههای علمی جایزه نوبل هیچگاه رد نشده است. اما در دوران آدولف هیتلر، دانشمندان آلمانی اجازه نیافتند که جایزه شان را دریافت کنند. این قانون بر ریشارد کوهن (برنده جایزه نوبل شیمی ۱۹۳۸)، آدولف بوتناندت(برنده جایزه نوبل شیمی ۱۹۳۹) و جرارد دوماک(برنده جایزه نوبل پزشکی ۱۹۳۹) تاثیر گذاشت. هر سه دانشمند دپیلم نوبل و مدال را پس از پایان جنگ جهانی دوم دریافت کردند اما به جایزه نقدی آن دست پیدا نکردند.
کدام کشورها بیشترین موفقیت را داشته اند؟
آمریکا بیشترین جوایز نوبل را در گروههای علمی بدست آورده که شامل ۴۳ درصد برندگان نوبلهای فیزیک، شیمی و پزشکی بوده است.
در حوزه های شیمی و فیزیک، آلمان دومین جایگاه را از نظر بیشترین برندگان داشته و بریتانیا در جایگاه سوم قرار می گیرد. در این رتبه بندی، فرانسه جایگاه چهارم را در اختیار دارد.
برندگان نوبل بیشتر متولد کدام ماه هستند؟
روز ۲۱ مه و ۲۸ فوریه بیشترین تاریخ تولد برای برندگان جوایز نوبل بوده است.
