بررسی ضرورت آموزش کارآفرینی

در بسیاری از کشورهای پیشرفته و نیز برخی از کشورهای در حال توسعه طی چند دهه اخیر توجه خاصی به موضوع کارآفرینی و کارآفرینان شده است. دلیل توجه به موضوع، نقض مهم، مثبت و سازنده کارآفرینان در توسعه اقتصادی و اجتماعی، بهره­برداری از این انرژی و نیروی بالقوه در مقابله با مسائل و چالش­هایی نظیر تورم، رکور و به خصوص بیکاری بوده است. یکی از راه حل­ها، آموزش نیروی انسانی و ارزیابی دوره­های آموزشی آنان است. همچنین، برای بهبود و ارتقای آموزش کارآفرینان لازم است از نظام آموزشی صحیح و هماهنگ با دانش روز بهره جست. کارآفرینان به تغییر به عنوان یک پدیده معمولی می­نگرند، همیشه در جستجوی آن هستند، به آن واکنش نشان می­دهند و از آن به عنوان یک فرصت استفاده می­کنند(Dunphy et al., 1994). کارآفرینان در رأس کسب و کارها قرار می­گیرند، در جستجوی فرصت­ها هستند و خلاقیت نیز ابزاری برای موفقیت آن­ها تلقی می­شود. هرچند انگاره­پردازی درباره ارزیابی آموزشی طی چند دهه گذشته تحول چشمگیری داشته است، استفاده از ارزیابی در فعالیت­های آموزشی به اندازه خود فعالیت­های آموزشی قدمت دارد، اما به­کار گیرفتن ارزیابی آموزشی به عنوان بازخوردی برای بهبود فعالیت­های آموزشی امری نسبتاً جدید است(Bazargan, 2002).

یکی از اهداف آموزش و ترویج کارآفرینی تحریک انگیزه­ها در افرادی است که خصوصیات کارآفرینانه دارند. شناخت این افراد از توانایی­های خود و آگاهی دادن در این زمینه و برانگیختن آن­ها از اصلی­ترین وظایف آموزش کارآفرینی است. تحریک انگیزه­هایی از قبیل میل به کسب ثروتٍ توفیق­طلبی، استقلال­طلبی، تمایل به ساختن چیزی نو، قبول نداشتن شیوه­های موجود، قرار نگرفتن فرد در پایگاه اجتماعی که لیاقتش را ندارد و نظایر آن موجب می­شود که فرد در مسیر کارآفرین شدن قرار گیرد(Aghajani and Khodabakhshi, 2008).

ویژگی­هایی که موجب کارآفرین شدن فرد می­شود ارثی نیست، بلکه اکتسابی است و بنابراین پرورش این ویژگی­ها در افراد مختلف ضرورت دارد. برخی از افراد در محیط­هایی پرورش می­یابند که زمینه برای تحریک انگیزه­ها و پرورش ویژگی­های آن­ها فراهم است و لذا، در صورتی که این افراد کسب و کاری را شروع کنند، اغلب با موفقیت همراه خواهد بود. اما بیشتر مردم در چنین محیط­هایی قرار ندارند و لذا، ایجاد انگیزه و پرورش ویژگی­ها از طریق برنامه­های آموزشی برای آنان لازم است. این ویژگی­ها شامل موارد همچون آموزش تفکر خلاق، بالا بردن ریسک­پذیری، بالا بردن قدرت تحمل ابهام، دادن اعتماد به نفس، فرصت شناسی و دادن اطلاعات آموزشی درباره خصوصیات شخص از طریق مرکز کنترل است(Aghajani and Khodabakhshi, 2008).

آموزش­های یاد شده به سه دوره تقسیم می­شوند: قبل از تأسیس شرکت، زمان تأسیس شرکت و بعد از تأسیس شرکت(اداره شرکت). در دوره قبل از تأسیس، فرد کارآفرین چگونگی راه­اندازی یک کسب و کار و مراحل آن، چگونگی انجام دادن کارهای گروهی و مهارتهای ارتباطی و نظایر آن را می­آموزد. در زمان تأسیس، وی باید در زمینه مسائل مالی، شناخت بازار، اصول مدیریت، بیمه، اقتصاد، کانون کار، امور حقوقی و نظایر آن آگاهی و تبحر لازم را کسب کند. توانایی مدیریت توسعه و رشد شرکت، یافتن شیوه­های جدید، رقابت و حفظ موقعیت در بازار و یافتن بازارهای جدید نیز از جمله مهارت­های مورد نیاز کارآفرین بعد از تأسیس شرکت به شمار می­روند. کلیه هدف­ها و مراحل یاد شده به منظور ایجاد انگیزه در افراد و پرورش کارآفرینان جدید، آگاهی دادن، هدایت و تشویق کارآفرینان برای کسب و مهارت­های لازم و ارائه آموزش­های ضروری برای کسب مهارت­های موردنیاز به کارآفرینان صورت می­گیرد و طی آن­ها برای موفقیت کارآفرینانی که قبلاً هیچ­گونه سابقه و زمینه محیطی لازم برای آنان فراهم نبوده، ضروری است(Aghajani and Khodabakhshi, 2008).

درواقع، منظور از اجرای دوره­ها آموزشی مختلف این است که فراگیران طی دوران تحصیل خود افرادی مؤسس تربیت شوند. این افراد شامل پیشروان در فعالیت­ها، ماجراجویان، جسوران، مبتکران، فرصت­طلبان، جاه طلبان و ترقی­خواهان هستند(Gibb,1987)، به عبارت دیگر، در این قبیل دوره­ها هدف بهبود انگیزه و گرایش­های افراد به استقلال، فرصت­جویی، ابتکار، تمایل به مخاطره­پذیری، تعهد به کار، تمایل به حل مشکلات و لذت بردن از عدم قطعیت و ابهام است.

آموزش کارآفرینی فرایندی نظام­مند، آگاهانه و  هدفگر است که طی آن افراد غیرکارآفرین، ولی دارای توان بالقوه، به صورت خلاق تربیت می­شوند. در واقع، آموزش کارآفرینی فعالیتی است که از آن برای انتقال دانش و اطلاعات مورد نیاز برای کارآفرینی استفاده می­شود که در نتیجه، افزایش، بهبود و توسعه نگرش­ها مهارت­ها و توانایی­های افراد غیرکارآفرین را در پی خواهد داشت(Feizi and Moghadasi,2005). مهلبرگ آموزش کارآفرینی را از ترقیات کارآفرینی می­داند، چون در آموزش کارآفرینی بررسی می­شود که کارآفرینان موفق چه کاری انجام می­دهند، نه فقط این­که چه کسانی هستند(Mahlberg, 1995).