تفاوت کسب و کار الکترونیکی و تجارت الکترونیکی

واژه "کسب و کار الکترونیکی" و "تجارت الکترونیکی" در بسیاری از متون، هم معنا به کار رفته است، اما بسیاری از نویسندگان تفاوت هایی بین این دو واژه از نظر معنایی قایل شده اند. به طور کلی اختلاف نظرها در مورد تفاوت کسب و کار الکترونیکی و تجارت الکترونیکی مانع از ارائه تعریف واحدی از این دو واژه شده است. در این بخش ابتدا به تعاریفی اشاره خواهد شد که برای واژه کسب و کار الکترونیکی آمده است و در ادامه به تفاوت این دو واژه پرداخته می شود.

بنابراین می توان ادعا کرد که تجارت الکترونیکی زمانی که با هدف کسب سود، امرار معاش یا به عنوان شغل و حرفه فرد انجام گیرد، کسب و کار الکترونیکی نامیده می شود. اما زمانی که از این صفات برخوردار نباشد، مشمول کسب و کار الکترونیک نخواهد بود. از مجموعه تعاریف ارائه شده می توان نتیجه گرفت که زمینه های کاربرد کسب و کار الکترونیکی بسیار گسترده تر از مبادله کالا، خدمات و وجوه است و در تعریف آن و تعیین سیاست های موردنظر باید علاوه بر کاربرد های بالفعل به کاربردهای بالقوه نیز توجه داشت.

توربان (2004) در تعریف تجارت الکترونیکی مدلی را ارائه کرده که بر مبنای آن، تجارت الکترونیکی به صورت یک طیف دیده شده است. او تجارت الکترونیکی را مستلزم الکترونیکی شدن تمامی فعالیت ها و عناصر تجاری نمی داند، بلکه آن را طیفی سه بعدی می داند که از ابعاد محصول، بازیگران و فرآیندها تشکیل شده است. توربان ادعا می کند که تجارت الکترونیکی کامل زمانی اتفاق می افتد که تمامی عناصر تجارت الکترونیکی فراهم باشند، اما در عین حال اگر هر یک از آن ها تا حدی هم الکترونیکی شده باشند، باز هم مفهوم تجارت الکترونیکی وجود دارد.(شکل 1). (توربان،2004)

توربان در تعریف تجارت الکترونیکی بیان  جالبی دارد. وی مدلی را ارائه کرده که بر مبنای آن، تجارت الکترونیکی به صورت یک طیف دیده شده است. توربان معتقد است تجارت الکترونیکی زمانی شکل کامل به خود می گیرد که در آن هم محصول شما از طریق اینترنت تحویل شود، هم کارهای شما الکترونیکی شود (مثل مذاکره، قرارداد و غیره) و هم افراد الکترونیکی شوند (یعنی به جای اینکه یک نفر فروشنده وجود داشته باشد جواب مشتری را بدهد، مشتری اطلاعات خود را از رایانه دریافت کند).

در مورد تعریف تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی، علاوه بر فرآیندهایی که مشمول این مفاهیم می شوند، بر سر انواع ابزار الکترونیکی مورد استفاده در مبادله اطلاعات یا مصادیق واژه «الکترونیکی» در مفاهیم تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی نیز اتفاق نظر وجود ندارد. به این معنا که برخی آن را شامل شبکه های الکترونیکی می دانند، برخی شبکه های رایانه ای و حتی برخی صرفاً اینترنت را به عنوان مصادیق این واژه  پذیرفته اند. در این بعد از کسب و کار الکترونیکی نیز می توان طیفی از ابزارهای یک طرفه، تک رسانه ای، غیر فراگیر و محدود و در قطب دیگر، ابزارهای چند طرفه، چندرسانه ای، فراگیر و جهانی قرار دارند.(شکل 2)

الکترونیکی را تمام وسایل ارتباطی الکترونیکی بدانیم، بله و در معنای خاص آن (یعنی فناوری های پیشرفته اطلاعاتی و ارتباطی) خیر است. همان گونه که گفته شد، برخی آن را تنها شامل اینترنت، برخی صرفاً شبکه های الکترونیکی و برخی نیز ابزارهای الکترونیکی می دانند.