مفهوم تجارت الکترونیک

در آخر دهه 1990، فناوری موجب ظهور پدیده ای به نام "تجارت الکترونیک " شد که باعث تحول در امر تجارت و خودکارسازی مبادلات کالا و خدمات گردید. تجارت الکترونیکی امروزه مفهوم وسیعی دارد که جنبه های مختلف تجارت و اقتصاد را در بر می گیرد. رشد و گسترش روزافزون فناوری اطلاعات، انقلابی در ابعاد مختلف زندگی انسان و عملکرد سازمان ایجاد کرده است. این فناوری، روش ها و نگرش ها را دگرگون ساخته و باعث ایجاد صنایع و مشاغل جدیدی شده است. تجارت الکترونیک ار نتایج عمده نفوذ و گسترش فناوری اطلاعات می باشد. این فناوری روش های اداره بنگاه ها را تغییر داده و از این رو موجب تبدیل بازارهای مرسوم به اشکال جدیدتری که به مهارت های جدیدی نیاز دارد، شده است. توربان (2004) تجارت الکترونیکی را "خرید و فروش کالا، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه های رایانه ای نظیر اینترنت"، تعریف می کند. از طرفی "آنکتاد " تجارت الکترونیکی را شامل " انجام الکترونیکی فرآیندهای مشترک تجاری"، می داند.

در سند ایزو 15000، فرآیندهای مشترک تجاری شامل پنج طبقه کلی "طراحی، شناسایی و اطلاعات، مذاکره و توافق، اجرا و پس از اجرا" است. متدولوژی مدل سازی آنکتاد اجزای این فرآیند را تا 250 فرآیند جزیی تفکیک کرده است؛ به عنوان مثال، از فرآیندهای اجرا می توان به پرداخت پول، تحویل و حمل و نقل و از فرآیند های پس از اجرا می توان به تسویه، صدور صورت حساب، آموزش، خدمات پس از فروش و غیره اشاره نمود. اینترنت یعنی اینکه همه افراد در دنیا اطلاعاتی را روی رایانه خود ذخیره می کنند و از طریق خط تلفن به یکدیگر متصل می شوند و می توانند اطلاعات رایانه دیگران را (در حد مجاز) مشاهده کنند. بنابراین تجارت الکترونیکی به این معناست که شما کالاهای موردنظر خود را برای فروش به یک رایانه می دهید و دیگران می توانند این کالا را بدون مراجعه حضوری به مغازه شما، ببینند. گاهی اوقات شما تسهیلاتی را روی رایانه خود می گذارید که طرف مقابلتان می تواند با اعلام از طریق رایانه خود به رایانه بانک دستور دهد که مبلغی از حساب وی برداشت و به حساب شما واریز شود. شما نیز پس از مشاهده این درخواست، به انبار خود دستور می دهید که کالا را به مشتری تحویل دهد. در تعریفی دیگر (آنکتاد،2002)، انجام کارهایی مثل عقد قرارداد، مذاکره و چانه زنی، اخذ سفارش کالا، تحویل کالا و غیره در محیط های الکترونیکی نضیر اینترنت را تجارت الکترونیکی می نامند.

برای تجارت الکترونیک مزایا و ویژگی های زیادی ذکر شده است که در یک دسته بندی می توان  آن ها را به شرح ذیل بیان نمو د:

-         جهانی شدن تجارت

-         حذف محدودیت های زمانی و مکانی

-         کاهش قیمت منابع جهت خرید

-         افزایش درصد فروش

-         دسترسی آسان به اطلاعات لازم

-         کاهش چشمگیر هزینه های معاملاتی

-         کاهش هزینه های زمانی معاملات