سه مهارت یا شایستگی رهبری
در کار رهبری یا نفوذ سه مهارت لازم است :
1- تشخیص : توانایی فهم موقعیتی که شخص میخواهد در آن نفوذ کند
نوعی شایستگی شناختی یامغزی است درک موقعیت فعلی وآگاهی ازآنچه که درآینده انتظارمیرود
2- تطابق : توانایی تطابق رفتارخودودیگرمنابع در دسترس شخص برای روبرو شدن با شرایط احتمالی
نوعی شایستگی رفتاری و تطبیق رفتارهای شخصی به نحوی که سبب پرکردن خلاء وضعیت جاری و آنچه را که می خواهیم بشود.
3- برقراری ارتباط : یعنی توانایی ایجاد ارتباط به شیوه ای که مردم به آسانی آن را بفهمند و بپذیرند .
نوعی شایستگی فرایندی است، حتی اگرشخص قادر به درک وضعیت و تطبیق رفتار و منابع برای رسیدن به آن توانا باشد به برقراری ارتباط موثر نیازدارد. اگر انسان نتواند بگونه ای که برای مردم قابل درک باشد ارتباط برقرار کند،کل فرایند از تاثیر مورد نظر او برخوردار نخواهد شد.
محیط در رهبری
شیوه رهبری مدیر زمانی اثربخش خواهدبود که با خواسته های محیط تناسب داشته باشد. این تناسب به تشخیص مدیر بستگی دارد .
بجزخواست های شغلی، هر یک ازاین متغیرهای محیطی را می توان دارای دوب خش فرض کرد:
شیوه و انتظارات Style – Expectation
شیوه یعنی الگوهای رفتاری ثابت افراد و انتظارات برای افراد تشریح می کنند که در شرایط مختلف در کار بخصوصی که انجام می دهند،چه نوع رفتاری باید داشته باشند .
کارتشخیص محیط رهبری هنگامی پیچیده می شود که بدانیم رهبرمانند محوریست که همه متغیرهای محیطی تعامل گردا و می چرخند.
به اعتقاد گتزلز(Quetzals) رفتار مدیران در سازمان حاصل تعامل میان شیوه و انتظارات آنهاست.
شیوه وانتظارات سازمان: ازروی سرگذشت وسنت سازمان و اهدافی که منعکس کننده شیوه و انتظارات مدیریت رده بالای فعلی است تعیین می شود.
شیوه وانتظارات رهبری: چهارنیروی درونی وجوددارد که برشیوه رهبری مدیر تاثیرمیگذارند: نظام ارزشی مدیر،اعتماد به زیردستان، تمایلات رهبر، احساس امنیت در یک موقعیت نا امن
شیوه وانتظارات زیردستان: مدیران باید از انتظاراتی که زیردستانشان در مورد نحوه رفتار آنها در موقعیت های بخصوص دارند اطلاع داشته باشند.اگر شیوه رهبری مدیران با انتظارات زیردستان منطبق نباشد دو راه دارند : یا باید انتظارات زیردستان را نسبت به سبک رهبری خودعوض کنند یا این که سبک رهبری خود را مطابق انتظارات کارکنان تغییردهند. از آنجا که تغییرسبک رهبری مشکل است بهتراست انتظارات افراد را تغییر داد .
مدیر می تواند به زیردستان خود بشرط وجود شرایط زیر آزادی بیشتر اعطا کند.: در صورتی که زیردستان نیاز نسبتاً بالا به استقلال داشته باشند –درصورتی که زیردستان آمادگی برای پذیرش مسئولیت تصمیم گیری داشته باشند- درصورتی که تحمل لازم برای روبرو شدن با ابهام را داشته باشند- در صورتی که به مسئله علاقمند باشند و احساس اهمیت کنند – در صورتی که هدف های سازمان رادرک کرده و با آنها همانندی پیدا کنند- درصورتی که دانش و تجربه لازم برای مقابله با مشکل را داشته باشند– درصورتی که انتظار مشارکت درتصمیم گیری راداشته و دراین مورد تعلیم دیده باشند .
شیوه و انتظارات روسا: ازنظرمدیران ، دانستن انتظارات کارفرمایان مهم است بخصوص اگر قصد ترقی در سازمان را داشته باشند.
در انتخاب گروه کاری باید توجه کرد که همیشه نباید افراد شخصیت هایشان با هم یک جور و همگون باشد، آنچه که مهم است اینکه در ادراکی که ازنقش های هم دارند شریک باشند و هدفهای مشترک داشته باشند.
قدرت و رهبری مدیران
رهبری جهت دادن ونفوذبراعضای سازمان است.رهبری مستلزم نفوذوتاثیر گذاردن برافراداست ومدیردرنقش رهبرکسیست که بتواندبرافرادتحت سرپرستی خودموثرباشدوبعبارت دیگرمرئوسان نفوذوقدرت اورا بپذیرند.
قدرت رهبری به منابعی که نفوذازآن سرچشمه میگیردارتباط پیدا میکند.اصولاً قدرت عبارتست ازتوانایی اعمال نفوذبردیگران ونفوذعبارت است از اعمالیکه مستقیم یاغیرمستقیم باعث تغییردررفتاریانظرات دیگران میگردد . بدین ترتیب قدرت ونفوذبایکدیگرندورهبری باهر دوی انها درارتباط است.
اندیشمندان منابع قدرت را به شرح ذیل برمیشمارند :
- قدرت مرجع
- قدرت قانونی
- قدرت تخصصی
- قدرت پاداش
- قدرت تنبیه
منابع قدرت در رهبری مدیران
اتزیونی میان قدرت مقام وقدرت شخصی تفاوت قائل است.بزعم وی سرچشمه قدرت تشکیلات اداری یا نفوذ شخصی است.آنان که قدرتشان راازتشکیلات سازمانی میگیرند دارای قدرت مقام وآنهایی که قدرتشان را از پیروانشان میگیرند دارای قدرت شخصی می باشند. قدرت شخصی بحدی است که اعضای گروه به رهبرخوداحترام میگذارند،نسبت به اوخود را متعهد میدانند وارضای هدفهای خود را در هدفهای رهبری می بینند. بهترین وضعیت برای رهبران زمانی ست که هر دو قدرت شخصی و مقام را دارا باشند. ماکیاولی مانند اتزیونی اعتقاد دارد که بهترین پاسخ آنست که هم به شخص علاقمند باشیم و هم از او بیمناک. و اگر شخص نتواند هر دو را داشته باشد، نظر او این است که رابطه برمبنای عشق زوال پذیر و کوتاه مدت است .
هرسی و بلانچارد با توجه به نظرات اندیشمندان متفاوت درکتاب خود،منابع قدرت رابه دودسته کلی وهفت دسته تقسیم می کنند :
- قدرت شخصی : تخصص(Expert) اطلاعات(Information) مرجع (Referent)
- قدرت مقام : قانونی(Legitimate) پاداش(Reward) تنبیه(Coercive)رابطه(Connection)
طبیعتاً در هر جای سازمان که هستید،سعی می کنید در سایرین نفوذ کنید. اما درمورد مافوق ها نمی توانید از قدرت سازمانی استفاده کنید، بلکه بایستی از قدرت شخصی خود استفاده کنید.
